Gemeenten kunnen makkelijker aansprakelijk gehouden worden voor een fietsongeval dat is veroorzaakt door een gevaarlijke wegsituatie, zoals een onverwacht obstakel. Dat volgt uit de uitspraak van het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden van 16 juli 2019.
Wat is er gebeurd?
Een vrouw fietst met haar partner op de provinciale weg. In een flauwe bocht botst zij met haar fiets op een verhoging met een verkeerszuil en komt daarbij hard ten val. De verkeerszuil stond midden in deze bocht. Door het ongeval loopt zij blijvende letselschade op, waarvoor zij de gemeente aansprakelijk stelt. De gemeente verwijdert de verhoging, maar erkent geen aansprakelijkheid. Bij de rechtbank krijgt de gemeente gelijk: er is sprake van een ongelukkige samenloop van omstandigheden. Dit is voor het slachtoffer reden om in hoger beroep te gaan. Volgens haar voldeed de weginrichting namelijk niet aan de daaraan te stellen veiligheidseisen.
CROW-richtlijn
De Fietsberaadpublicatie 19a is voor deze kwestie van belang. De publicatie is onderdeel van de CROW-richtlijn en is bedoeld om het fietsverkeer zo veilig mogelijk in te richten. Hierin staat dat paaltjes een veelvoorkomende oorzaak zijn van fietsongevallen. Fietsers merken paaltjes te laat of helemaal niet op. Dit komt vaak omdat deze paaltjes qua kleur niet opvallen.
De gemeente is verantwoordelijk voor het wegbeheer en heeft met betrekking tot paaltjes en andere obstakels een extra verantwoordelijkheid. Met het plaatsen van obstakels op de weg creëert de gemeente namelijk een extra risico: iemand kan er tegenaan botsen. In zo’n situatie moet de gemeente er alles aan doen om ongevallen te voorkomen en hieraan worden in de CROW-richtlijn specifieke eisen gesteld.
Ten eerste dient de gemeente enkel obstakels te plaatsen waar het noodzakelijk is. Ten tweede dienen de obstakels goed zichtbaar te zijn. Een paaltje moet bijvoorbeeld boven een groepje fietsers uit nog goed zichtbaar zijn. Daarnaast moet altijd sprake zijn van inleidende ribbelmarkeringen. Ten derde dient het obstakel op een logische plek te staan. Tot slot mag het obstakel niet op drukke verkeerslocaties staan, omdat het dan snel over het hoofd wordt gezien.
Het plaatsen van obstakels op de weg is een noodmaatregel. Waarom staan er dan paaltjes op de weg? Een voorbeeld is het weren van auto’s op fietspaden. De paaltjes zijn er dus wel om de veiligheid van fietsers te vergroten. Dit is een helder doel, maar leidt ook tot een extra gevaar voor fietsers en hiervoor is de gemeente verantwoordelijk.
De uitspraak
Het Gerechtshof acht de gemeente in hoger beroep toch aansprakelijk en het slachtoffer krijgt haar schade vergoed. Het paaltje stond midden in een bocht. Dit is geen logische plek en dat brengt een extra risico op ongevallen met zich mee. Daarnaast was de verplichte inleidende ribbelmarkering afwezig.
Deze uitspraak creëert veel duidelijkheid over de eisen waaraan de gemeente moet voldoen en brengt hopelijk verandering in de veelvuldige afwijzingen in vergelijkbare aansprakelijkheidskwesties. Het komt nog te vaak voor dat fietsers geconfronteerd worden met een ongeval veroorzaakt door een obstakel op de weg. Als er sprake is van (blijvend) letsel, is een langdurige strijd over de aansprakelijkheid het laatste waar een slachtoffer bij gebaat is.
https://uitspraken.rechtspraak.nl/inziendocument?id=ECLI:NL:GHARL:2019:5880